ဂ်ေမကာတို ့ရဲ ့ Rastafa သမိုင္းန ့ဲ သူတ့ိ ု ရ့ဲ ဓေလ့

Rastafa ဆိုတာ လူ ကို အစျပဳ တဲ ့ ကိုးကြယ္ သက္ဝင္ ယံုၾကည္မႈ တစ္ခု ပါ အာဖိရိကတိုက္ က အီသီယိုပီးယား ဘုရင္ Ras Tafari Makonnen (၁၈၉၂-၁၉၇၅) ကိုအမွီျပဳ ့ ျပီးေပၚလာတဲ ့ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈျဖစ္ပါတယ္။ 1930 ခုႏွစ္ မွာ ကေရဘီယံကြ်န္း ထဲက ဂ်ေမကာႏိုင္ငံမွာ စျပီးထြန္းကားခဲ့တာပါ။

အေမရိကတိုက္မွာ ကြ်န္စနစ္ ထြန္းကားစဥ္က လူမဲကြ်န္အမ်ားစု ဟာ ဂ်ေမကာ ေတြပါ။ ဆင္းရဲ ပင္ပန္းၿပီး လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈ ကို ခံစားေနရခ်ိန္ မွာ Rasta ဟာ လူမဲေတြ မိခင္ေဒသ အာဖိရိက ကိုျပန္ဖို ့အခြင့္အေရး ေပးခဲ့ပါတယ္။ သူတို ့ဟာ လူမ်ိဳးၾကီးဝါဒရွိတဲ ့လူျဖဴေတြကို မုန္းတီးပါတယ္။

Ras Tafari Makonnen ဟာ အာဖိရိကရဲ တဦးတည္းေသာ လူမဲ ဘုရင္ပါ အရင္ကဆို အီသီယိုပီးယား ႏိုင္ငံကို အီသီယိုပီးယား အင္ပါယာလို ့ေတာင္ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ Rastafarians ေတြဟာ ဒီဘုရင္ကို ဘုရားလို ့ထင္ၾကပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းမတစ္ေယာက္ေျပာျပပံုအရေတာ့ ကေရဘီယံကြ်န္းမွာ မိုးေခါင္ေရရွားျဖစ္တဲ ့ အခ်ိန္ ဒီဘုရင္ လာျပီး ကူညီတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူလာတဲ ့အခ်ိန္မွာမွ မိုးေတြ ျပန္ရြာတယ္။ လူေတြ ကို ကြ်န္အျဖစ္ကေန လႊတ္ေစတယ္။ မိခင္အာဖိရိက တိုက္ကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ျပန္ သြားလို ့ရေအာင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အလင္းေရာင္ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဆင္းရဲ ဒုကၡတြင္းက ေန ကယ္ထုတ္ျပီး လူမဲေတြရဲ ့ဂုဏ္သိကၡာ ကို အေရးထားတ့ဲ ဒီ အီသီယိုပီးယား ဘုရင္ကို သူတို ့ ဖန္ဆင္းရွင္ တစ္ေယာက္လို ၾကည္ညိဳတာ မဆန္းပါဘူး။ သူတို ့ရဲ ့ခရစ္ယာန္ က်မ္းအေဟာင္း နိမိတ္အရ ဒီလို ကယ္တင္သူတစ္ဦး ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ေပၚလာမယ္လို ့ ဆိုထားတာလဲပါပါတယ္။ ဒီဘုရင္ ရဲ ့ ဘြဲ ့ နာမည္ဟာ Haile Selassie အျပင္ ေနာက္ထပ္ "Conquering Lion of the Tribe of Judah, Elect of God and King of the Kings of Ethiopia." ျခေသၤ့ ကို ေအာင္ႏိုင္ေသာ ဘုရားအမ်ိဳးႏြယ္။၊ ဘုရားမွ ေရြးေကာက္ထားျပီး ဘုရင္မ်ားတကာ ရဲ ့ ဘုရင္ အီသီယိုးပီးယားျပည္ ့ ရွင္လို ့ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။



ဘုရင္ ကေတာ့ သူ ့ဟာ တယ္။ ေအာ္သိုေဒါ ့ ခရစ္ယာန္ ဘာသာဝင္တစ္ဦးျဖစ္ျပီး ဂ်ေမကာေတြ ထင္ထားသလို ဘုရားရဲ ့ တမန္ေတာ္မ်ိဳးသူေတာ္စဥ္မ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူးလို ့ ကေနဒါ က CBC ေရဒီယိုအင္တာဗ်ဴးမွာ ညင္းဆိုပါ တယ္။ "ဂ်ေမကာ ေတြ ေျပာတာကိုကြ်န္ေတာ္ျပန္ၾကားပါတယ္။ Rastafarians ေတြကိုလဲ ကြ်န္ေတာ္ေတြ ့ ခဲ ့ ပါတယ္။ သူတို ့ကို ကြ်န္ေတာ္ဟာ သာမန္လူသားတစ္ေယာက္ပါ။ ကြ်န္ေတာ္ ေသခဲ့ရင္ ေနာက္ သားစဥ္ေျမးဆက္ ဆက္လက္ အေမြခံယူမယ့္ သာမန္ လူသားတစ္ေယာက္ပါ။ ဒါကို မမွားေစခ်င္ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ့္လို သာမန္ လူသား နဲ ့ဘုရားကို မမွားေစခ်င္ပါဘူး” ဒါေပမဲ ့ Rastafarian ေတြကေတာ့ သူဟာလူ ့ ေလာကထဲကို ဒီလိုပံုစံနဲ ့ ဒီလုိေရာက္လာမယ္ဆုိတာ ၾကိဳေဟာထားျပီးသား ျဖစ္ျပီး သူ ့ကို the physical presence of God (Jah) on earth. ကမၻာေျမေပၚမွာ ရွိတဲ့ သက္ရွိဘုရား လို ့ ကိုးကြယ္ယူဆၾကပါတယ္။ ဘုရင္ ဟာ ၁၉၅၅ မွာ သူပိုင္တဲ ့ေျမဧက ၅၀၀ ကို ဂ်ေမကာ ေတြ အာဖိရိကတိုက္ျပန္ ေနဖို ့အတြက္ ေပးလႈခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို ေနၾကတာ ၁၉၆၀ မွာ လူမဲ ေပါင္း ၂၂၀၀ ေလာက္ အမ်ားစုကေတာ ့ Rastafarians ေတြပါ သူတို ့ အဲဒီေနရာကိုေျပာင္းေနခဲၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ ့ အီသီယိုပီးယားျပည္ သူတစ္ခ်ိဳ ့ ကမၾကိဳက္တာေၾကာင္ ့ခုေတာ့ လူနည္းစုသာက်န္ပါေတာ့တယ္။




သူကို ့ဒီလုိ သက္ရွိ ဘုရားလို ့ယူဆရတဲ ့အေၾကာင္း ေနာက္ခံတစ္ခု ကေတာ့ ဧျပီလ ၂၁ ရက္ ၁၉၆၆ မွာ သူ ဂ်ေမကာကြ်န္းကို ေရာက္ရွိေနတုန္း မိုးေခါင္ေရရွားမႈ ရပ္တန္ ့ သြားလိ့ ု ပါ။ အဆိုေတာ္ Bob Marley ရဲ ့ဇနီး rastafari ယံုၾကည္မႈကို ကူးေျပာင္းခဲ့သူက ဒီဘုရင္ကိုေတြ ့ ေတြ ့ခ်င္း သူဟာ သက္ရွိဘုရားဆိုတာကို လက္ေတြ ့ ယံုၾကည္ခဲ့ရပါတယ္တဲ။ ဒါ့ ေၾကာင့္ ဧျပီ ၂၁ ရက္ေန ့ကို Rastafarian holiday အျဖစ္ ရံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဘုရင္က Rastafarian ေတြကို “အီသီယိုပီးယားကို ေျပာင္းေရႊ ့မွ လြတ္ေျမာက္တယ္လို ့ မယူဆပါနဲ ့ ။ ဂ်ေမကာဟာ အခု လြတ္ေျမာက္တဲ ့ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ေနပါျပီ “ တဲ ့။
သူ ဟာ အာဖိရိက တိုက္မွာ လူမဲေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ ့ စည္းလံုးညီညြတ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္က တိုင္းမဂၢဇင္း မ်က္ႏွာဖံုးမွာ ပထမဆံုး ပါခဲ ့တဲ ့ ပထမဆံုးလူမဲ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။


၁၉၇၄ ခုနွစ္မွာ ဘုရင္ ကို စစ္တပ္က ထိန္းသိမ္း ခ်ဳပ္ေႏွာင္ လိုက္ပါတယ္။ ၁၉၇၅ မွာ သူ ့ ကို ခ်ဳပ္ေႏွာင္သူေတြ က ကြက္မ်က္ခဲ့တယ္လို ့ ဆိုပါတယ္။ Rastas ေတြကိေတာ့ သူေသသြားျပီဆိုတာ တကယ္လို ့ မယံုၾကည္ၾကပါဘူး။ သူဟာတေန ရာမွာ the Day of Judgment ေရာက္တဲ ့အထိ ေစာင့္ေနမွာပါတဲ့ ။ တခ်ိဳ ့ တခ်ိဳ ့ကေတာ့ သူဟာ တျခား Rastafarians ေတြနဲ ့အတူ ေနထိုင္ ဇာတ္ျမ ႈပ္ ေနတယ္လို ့ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။

Rastafarians တို ့ရဲ principles ၆ ခုကေတာ့ ကေတာ့
၁။ လူျဖဴမုန္းတီးေရး
၂။ လူမဲ လႊမ္းမိုးမႈကို ေရွးရႈရမယ္။
၃။ လူျဖဴေတြရဲ ့ ရက္စက္ၾကမ္းက်ဳပ္မႈ ကို လက္စားေျခရမယ္။
၄။ဂ်ေမကာအစိုးရရဲ ့မမွ်တတဲ ့ တရားဥပေဒကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မယ္ မလိုက္နာဘူးဆန ့္ က်င္မယ္။
၅။ အာဖိရိကတိုက္ကို ျပန္ဖို ့ ျပင္ဆင္ၾကမယ္။
၆။ ဘုရင္ Haile Selassie ဟာ လူမဲေတြကို အုပ္စိုးတဲ ့ဘုရင္ျဖစ္ရမယ္ ဆိုတဲ ့ အခ်က္ေတြပါ။





Rastafarians ေတြရဲ ့ ဆံပင္ပံုစံ ကေတာ့ ထူးျခားပါတယ္။ အမ်ိဳးသားအမ်ားစု ဟာ ဆံပင္အရွည္ၾကီးေတြထားျပီး ေဆးေျခာက္တစ္မ်ိဳး ကို ပရေဆးအျဖစ္မွီဝဲပါတယ္။ အနီအဝါအစိမ္းက်ားသိုးေမြးနဲ ့ထိုးထားတဲ ့ ဦးထုတ္အၾကီးၾကီးကို ဆံထံုးေပၚမွာ အုပ္ေဆာင္တတ္ၾကပါတယ္။ မုတ္ဆိတ္ေမြး ၊ပါးသိုင္းေမြးေတြကိုအရွည္ၾကီးထားျပီး။ အမ်ိဳးသားတိုင္းလိုလို ေဆးမူးေနတဲ ့ပံုစံေပၚေနပါတယ္။ သူတို ့အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ေနရမယ္ဆိုပါတယ္ ။ လူျဖဴၾကီးစိုးမႈကို လက္မခံၾကပါဘူး။
သူတို ့ရဲ ့ ဂီတန ့ဲ အႏု ပညာကလဲ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းပါတယ္။ documentary တစ္ခုမွာေတာ့ သူတိ့ ု ဟာ ပိုင္ဆိုင္မႈ စုေဆာင္းမႈ မရွိပါဘူး။ ဘံုစနစ္ကို သံုးပါတယ္။ ကိုယ္မွာရွိတာကို သူမ်ားကိုေပးပါတယ္။ သူမ်ားမွာရွိတာကိုယူသံုးပါတယ္။ ကေလးေတြကို အတန္းေက်ာင္း ပ့ို ဖ့ိ ု သိပ္ စိတ္မဝင္စားပါဘူး အားလံုး rasta ဘုရားအလိုိအတိုင္း ျဖစ္မယ္တဲ ့။ နည္းနညး္ေတာ့အစြန္ေရာက္ပါတယ္။ တျခားေန ့ေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ ဘဲ မူးရစ္ေနပါေစ တနဂၤေႏြေန ့ကေတာ့ ဘုရားေက်ာင္းပံုမွန္သြားၾကပါတယ္။ အဲဒီေန ့တစ္ေန ့ထဲ ေလာင္းကစား မူးရစ္တာမ်ိိဳးေတာ္ယံုမလုပ္ၾကပါဘူး။ ေဆးေျခာက္ကို ဘုရားေပးတ့ဲ ပရေဆးဆိုျပီး သံုးစြဲတာလဲ မွားတဲ ့အယူအဆလို ့ က်မထင္ပါတယ္။ သူတို ့လူမ်ိဳးေတြ ဝိုင္းဖြဲ ့ျဖစ္ရင္ ေျပာင္းအရွည္ၾကီးနဲ ့ေဆးေျခာက္ ကို တစ္ေယာက ္တလွည္ ့စီ မႈတ္ေသာက္ၾကပါတယ္။rasta ေတြက ေတာ့ ေဆးေျခာက္ကို ganja လို ့ေခၚပါတယ္။ the holy herb ျမင့္ျမတ္ေသာ ပရေဆးပါတဲ့။ အရက္ကိုေတာ့ ကေဇာ္ေဖါက္ထားတဲ ့ဓာတု ပစၥည္းပါတဲ ့ အရာမို ့ တားျမစ္ပါတယ္။ အစားအေသာက္မွာ ေတာ့ သဘာဝအတိုင္းတတ္ႏိုင္သမ်ွစားပါတယ္။ က်မ္းေဟာင္းအရ ဝက္သားနဲ ့ ကရုကမာ စားတာေတြကိုတားျမစ္ပါတယ္။ လူမ်ားစုကေတာ့ vegetarians ေတြျဖစ္ၾကျပီး ေကာ္ဖီန ့ဲ ႏြားႏ့ိ ု သာက္တာကိုလဲ တားျမစ္ပါတယ္။ သူတ့ိ ု ရ့ဲ Raggae music ဟာကမၻာေက်ာ္ပါတယ္။ ဒီေန ့ေတာ ့ ဒီေလာက္ပါဘဲ။